ويژگي اساطير ترك

• تاریخ اساطیر ترک و وسعت جغرافیایی آن بسیار گسترده است.
• منابع تاریخی قبل از میلاد در خصوص نژاد ترک و فرهنگ آنها شامل اطلاعاتی در زمینه اساطیر ترک است.
• اطلاعات قدیمی در خصوص اساطیر ترک در سلسله های چین ،گوک ترک و منابع دوره ساسانی قابل مشاهده است.
• در نتیجه ی مهاجرت های گسترده قرن چهارم اطلاعاتی در منابع لاتین و بیزانس در خصوص اساطیر ترک به چشم می خورد.
• به طور حتم منابع اساطیر ترک و رد پای آن در مناطق وسیع جغرافیایی وجود دارد.
• در اساطیر ترک، اسطوره های دلاوری از جایگاه ویژه ای برخوردارند. قهرمانهای نجات بخش در اساطیر در طی زمان انعکاس پیدا کرده ا ست.

ویژگی هایی که باعث تمایز اساطیر ترکی از دیگر اساطیر می شود را می توان به ترتیب زیر طبقه بندی کرد:
1/ شرایط روانشناختی ترک ها و نگاه آنها به دنیا متفاوت است.
2/ اساطیر ترک ها بر خلاف اساطیر مصر، یونان و هند بر پایه باور به خدایان استوار نیست(تفاوت مهم اساطیر ترکی با اساطیر مصری، یونانی و هندی در نبود باور به خدایان است.)
3/ در اساطیر ترکی توجه بیشتری به اساطیر عدالت محور و نجات بخش است.
4/ متون اساطیری ترک آشفته است و از باورهای شمنی نیز در عمل در آنها دیده می شود.




افسانه ها :

• افسانه " بوزکورت "
• افسانه " ارگنه غون "
• افسانه " اوغوز خاقان "
• افسانه " مَناس "
• افسانه " خلقت "

افسانه بوز تورک
قدیمی ترین افسانه ی ترکی شناخته شده است که در میان بسیاری از اقوام ترک شناخته می شود .افسانه به این می پردازد که ترک ها توسط دشمنانشان از بین برده فقط یک و یا دو فرزند آنها سالم می ماند و گرگی که از آنها باردار شده که مردم ترک از نسل بچه ی آن گرگ هستند

.افسانه ارگنه غون
در این افسانه ترک ها که مغلوب دشمنانشان شده اند در حال انقراض هستند و دو خانواده ای که امکان فرار را پیدا می کنند در غاری به نام ارگنه غون به مدت چهار صد سال اسکان می یابند. این افسانه به این می پردازد که اینان با افزایش نیروی خود موانع مسیر خود را برداشته و کوهی فولادین را ذوب می کنند و از ارگنه غون خارج می شوند. آنها با نابود کردن دشمنان اجداد خود سلسله" گوک تورک" را بنا می کنند.در این افسانه یکی از نکات مهم تاریخی که به آن اشاره می شود ترک ها که از اولین اقوامی هستند که به آهن و کاربرد آن است دست یافتند که از این لحاظ حائز اهمیت است

.افسانه اوغوزخاقان
در نوشته های مربوط به قرن 13 به افسانه اوغوزخاقان اشاره شده است که در خصوص اجداد اوغوز ، ادبیات و فرهنگ آن دوره اطلاعات مهمی ارائه می دهد. این افسانه در اسطوره های ترکی از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

افسانه مَناس
در این افسانه قرقیزی به درگیری و نبرد میان قرقیزهای مسلمان و بت پرستان می پردازد.این افسانه از 400 هزار مصراع تشکیل شده است.