حفظ قرآن

[HELT]

سلام دوستان((200))
همونطور که همتون می دونید حفظ کردن قرآن کریم یکی از بزرگترین کار هایی هست که یک انسان میتونه بکنه.
من هم این تاپیک رو راه انداختم تا کسایی که دوست دارن کار حفظ قرآن رو شروع کنن.
الان هم چندین نکته رو باید در این مورد بدونیم بعد کارو شروع کنیم.
آموزش حفظ قرآن کریم: درس اول (http://mym-q.blogfa.com/post-16.aspx)
برای پی بردن به فضیلت و اهمیت حفظ قرآن کافی است اندکی در احادیث رسیده از پیامبر (صلی الله علیه و آله) و ائمه اطهار (علیهم السلام) در اينباره و نیز در سیره عملی ايشان در تعامل با قرآن و اهل آن دقت کنیم. به طور کلی قرآن کریم در نگاه آن بزرگواران از جایگاهی رفیع و منزلتی ویژه برخوردار است و بالتبع مسائل مربوط به آن، از جمله «تلاوت و قرائت، تدبر و عمل به فرامین آن و آموختن و آموزاندن آن» و نيز «حفظ قرآن و در سينه داشتن آن»، مورد سفارش ایشان قرار گرفته است.
به چند نمونه از احادیث مرتبط با حفظ قرآن توجه کنید:
1ـ قال رسول الله (صلي الله عليه و آله): «حَمَلَةُ القُرْآنِ هُمُ المَحْفُوفونَ بِرَحمَةِ اللهِ، المُلَبِّسونَ نُورَ اللهِ، المُعَلِّمونَ كَلامَ اللهِ. مَنْ عاداهُم فَقَدْ عادَي اللهَ و مَنْ والاهُم فَقَدْ والَي اللهَ.»:[1] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftn1) حافظان قرآن مشمول رحمت خدا، در بركنندگان نور خدا و آموزگاران كلام خدايند. كسي كه با آنان دوستي نمايد با خدا دوستي نموده و كسي كه با آنان دشمني كند خدا را دشمن داشته است.
2ـ قال رسول الله (صلي الله عليه و آله): «إنَّ اَكْرَمَ العِبادِ إلَي اللهِ بَعْدَ الاَنبياءِ العُلَماءُ ثُمّ حَمَلَةُ القُرآن. يَخْرُجونَ مِن الدُّنيا كَما يَخْرُجُ الاَنبياء وَ يَحْشُرونَ مِنْ قُبُورِهِم مَعَ الاَنبياءِ و يَمُرُّونَ عَلي الصِّراط مَعَ الاَنبياءِ و يَأخُذونَ ثوابَ الاَنبياء. فَطوبي لِطالب العِلْمِ و حامِلِ القرآنِ ممّا لَهُم عِندَ اللهِ مِن الكرامَةِ وَ الشَّرَفِ.» [2] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftn2): گرامي‌ترين بندگان بعد از انبياء علما و سپس حافظان قرآن هستند. مانند انبياء از دنيا مي‌روند، همراه انبياء از قبرهايشان خارج مي‌شوند، به همراه انبياء از صراط مي‌گذرند و ثواب انبياء را مي‌برند. پس خوشا به حال پوينده راه علم و حافظ قرآن، به سبب كرامت و شرافتي كه نزد خدا دارند.
3ـ قال رسول الله (صلي الله عليه و آله): «مَنْ اَعْطاهُ اللهُ حِفْظَ كِتابِهِ فَظَنَّ اَنَّ أحَداً اُعْطِيَ أفْضَلَ مِمَّا اُعْطِيَ فَقَدْ غَمَطَ أفْضَلَ النِّعمَةِ.»: [3] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftn3) هر كس كه خداوند حفظ كتابش را به او ببخشد و گمان برد به كسي چيزي بهتر از او داده شده، بافضيلت‌ترين نعمت را كوچك شمرده است.
4ـ قال رسول الله (صلي الله عليه و آله): «أغْنَي النَّاسِ حَمَلَةُ القُرآنِ؛ مَنْ جَعَلَهُ اللهُ تَعالي في جوْفِهِ.»: [4] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftn4) بي‌نيازترين مردم حافظان قرآن هستند؛ همان كساني كه خداوند متعال قرآن را در وجودشان جاي داده است.
5ـ‌ قال رسول الله (صلي الله عليه و آله): «إذا ماتَ حامِلُ القُرآنِ أوحَي اللهُ إلَي الأرضِ أَن لا تَأكُلي لَحْمَهُ. قالَتْ: إلهي كَيفَ آكُلُ لَحْمَهُ و كَلامُكَ في جَوْفِه.»: [5] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftn5) هنگامي كه حافظ قرآن از دنيا مي‌رود خداي تبارك و تعالي به زمين وحي مي‌كند كه «گوشت بدن او را نخور.» زمين مي‌گويد: «پروردگارا، چگونه گوشت او را بخورم در حالي كه كلام تو (قرآن) در قلب اوست.»
6ـ قال رسول الله (صلي الله عليه و آله): «لِحاملِ القُرآنِ إذا عَمِلَ بِهِ فَأحَلَّ حَلالَهُ و حَرَّمَ حَرامَهُ شَفْعٌ في عَشْرَةِ أهْلِ بَيْتِهِ يَوْمَ الْقِيامَةِ كُلُّهُم قَدْ وَجَبَتْ لَهٌ النّارُ.»:[6] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftn6) حافظ عامل به قرآن كه حلال آن را حلال و حرام آن را حرام مي‌شمارد فرداي قيامت در مورد 10 نفر از بستگانش ـ كه همگي آنها اهل آتشند ـ حق شفاعت دارد.
7ـ قال علی (علیه السلام): « اِقرَؤُوا القرآنَ و اسْتَظْهِرُوهُ فإنّ اللّهَ تَعالى لا يُعَذِّبُ قلباً وَعَى القرآنَ. »:[7] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftn7) قـرآن را تـلاوت كـنـيـد و آن را به خاطر سپاريد، زيرا خداوند متعال دلى را كه قرآن را در خود دارد عذاب نمى‌كند.
8ـ قال رسول الله (صلي الله عليه و آله): « إنّ الّذى ليسَ فى جَوْفِهِ شيىءٌ مِنَ القرآنِ كَالبيتِ الخرابِ. » : [8] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftn8) كسى كه در درونش چيزى از قرآن نيست، دلش مانند خانه ويران است.
9ـ قال رسول الله (صلي الله عليه و آله): « مَنْ قَرَأ القرآنَ عن حفظِهِ ثمّ ظَنَّ أنّ اللّهَ تَعالى لا يَغْفِرُهُ فَهو مِمّنِ اسْتَهْزَأ بآياتِ اللّهِ. »:[9] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftn9) كـسـى كـه قرآن را از حفظ بخواند و گمان كند خداى تعالى او را نمي‌آمرزد، در شمار كسانى است كه آيات الهى را به تمسخر گرفته‌اند.
10ـ قال الامام الصادق (عليه السلام): «اَلْحافِظُ للْقرْآنِ الْعامِلُ بِه مَعَ السَّفَرةِ الْكِرامِ الْبَرَرَةِ.»: [10] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftn10) حافظ قرآن كه بدان عمل كند، در آخرت رفيق و همراه فرشتگان و سفيران الهي خواهد بود.
از بیانات نورانی معصومان در این باب
، می‌توانیم به برخي از برکات حفظ قرآن پی ببریم؛ از جمله: «قرار گرفتن در پناه رحمت الهي، محشور شدن با انبياء و همراهي با آنان، برخورداري از بالاترين ثروت فرهنگي (قرآن)، داشتن حق شفاعت در قيامت، ايمني از عذاب آخرت، آباداني دل و ...». البته چنانچه در متن شماري از احاديث تأكيد شده، شرط اين بهره‌مندي آن است كه حافظ قرآن در جهت عمل به احكام و فرامين آن حركت كند و كلام وحي همواره نصب العين او باشد. بديهي است كه تنها بسنده كردن به خواندن ظاهري آيات، تمامي اين بركات را به دنبال ندارد.
علاوه بر موارد فوق، بركات و فوائد مهم ديگري نيز در حفظ قرآن هست كه از مهم‌ترين آنها «انس با قرآن» است. حفظ قرآن را جامع‌ترين راه براي انس با اين كتاب مقدس دانسته‌اند و به راستی هم چنين است؛ زیرا حافظ قرآن، به بهانه ورود به اين وادي مبارك و به سبب آنكه بي‌توجهي به آيات و فراموش كردن آنها پسنديده نيست و نوعي بي‌احترامي به كتاب وحي تلقي مي‌شود، بايد تا پايان عمر به تلاوت قرآن و محفوظات خود پايبند باشد و همين نكته و خواندن مكرر آيات موجبات مؤانست و رفاقت او را با قرآن فراهم مي‌كند.
فايده بسيار مهم ديگر براي حفظ قرآن فراهم كردن زمينه «تدبر در قرآن» است. اين نكته در بيانات رهبر معظم انقلاب نیز به خوبي مطرح شده است. ایشان در یکی از دیدارهای خود با قاریان و حافظان قرآن فرمودند:
«... وقتی شما حافظ قرآن هستید، این تکرار آیات قرآنی و انس دائمی با قرآن، به شما فرصت می‌دهد که در قرآن تدبر کنید. تدبر در قرآن با همینطور خواندن و رد شدن به دست نمی‌آید؛ با یک بار و دوبار خواندن هم حاصل نمی‌شود؛ با تکرار و انس با آیه‌ای از قرآن امکان تدبر در آن به دست می‌آید. و چقدر لطایف در قرآن کریم هست که اینها را جز با تدبر نمی‌توان فهمید. بنابراین حفظ و فهم معانی قرآن و تلاوت آن لازم است.» [11] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftn11)
ايشان در همین رابطه در جای دیگری یادآور شده‌اند که:
«... به سمت حفظ قرآن بيشتر برويد. حفظ، وسيله است البته؛ حفظ وسيله است. حفظ، هدف نيست. حفظ قرآن، وسيله است؛ وسيله است براى اين كه انسان آسان بخواند، آسان تكرار كند و امكان تدبر پيدا كند. جوانها بروند از استعدادشان، از حافظه‌شان استفاده كنند. بچه‌ها را، جوانها را بكشانيد به سمت حفظ قرآن. البته امروز با گذشته ما قابل مقايسه نيست، خيلى جلو هستيم؛ اما كم است. آنچه كه الان در كشور ما وجود دارد، كم است. بروند به سمت حفظ قرآن. وقتى كه حفظ حاصل شد، آن وقت توان و فرصت براى تدبر بيشتر پيدا خواهد شد و همين تدبر است كه كليد است. كليد اصلى، همين تدبر در قرآن و فكر كردن در قرآن است.» [12] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftn12)
آنچه گفتيم گوشه‌اي از بركات و فوائد حفظ قرآن كريم بود و بركات فراوان ديگری نيز هست كه مجال پرداختن به آنها در این مختصر فراهم نیست. اما آنچه گفتيم و نگفتيم تنها به منزله توصيف منظره‌اي نيكو و دلكش است و شرط بهره‌مندی کامل از این تصویر زیبا آن است که آستين همت را بالا بزنيد و با توكل بر خدا و توسل به ذوات مقدس معصومان (عليهم السلام) «حفظ قرآن» را آغاز كنيد.
پي نوشت:
[1] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftnref1) . مستدرك الوسائل /ج4/ص 254.

[2] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftnref2) . بحارالانوار /ج 89/ ص 18ـ 19.

[3] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftnref3) . كنزالعمال / ج1/ حديث 2317.

[4] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftnref4) . كنزالعمال/ج1/حديث 2261.

[5] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftnref5) . كنزالعمال/ج1/حديث 2488.

[6] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftnref6) . كنز العمال / ج 1/ حديث 2327.

[7] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftnref7) . بحار الانوار، ج 89،‌ ص19.

[8] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftnref8) . كنز العمال، ج 1، ص 553.

[9] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftnref9) . مستدرك الوسائل، ج 2، ص 294.

[10] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftnref10) . اصول كافي، ج 4، ص 404.

[11] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftnref11) . سخنراني ايشان در 4 مهر 1385.
[12] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftnref12) . سخنراني ايشان در 4 تير 1390

[MaRs]

واقعا خوبه که شما به قرآن اهمیت میدی

واقعا حفظ قرآن یکی از بهترین سعادت هاییه که میتونه نصیب انسان بشه

[HELT]

سلامی دوباره!((200))
ممنون مهراد جان نظر لطفته.
خب اینم درس دو!
آموزش حفظ قرآن کریم: درس دوم (http://mym-q.blogfa.com/post-17.aspx)


پس از اشاره به فضيلت حفظ قرآن و آشنايي مختصر با بركات آن در درس گذشته، به بيان روش پيشنهادي خود براي حفظ قرآن مي‌پردازيم. مهم‌ترين و مؤثرترين روش براي حفظ قرآن كه ـ به جز گروه اندكي ـ براي عموم علاقمندان قابل استفاده است و بيشتر حافظان كلام وحي نيز از آن استفاده كرده‌اند «روش ديداري» (بصري) است. پيش از توضيح درباره ويژگي‌هاي اين روش لازم است به يك نكته مهم اشاره كنيم و آن اینکه:
مهم‌ترين اتفاق در حفظ قرآن اين است كه شخص به تعداد صفحات قرآن، تصاويري را در حافظه خود ثبت مي‌كند. به بیان دیگر حفظ كل قرآن يا قسمتهايي از آن، عبارت است از تهيه چندين تصوير ذهني از صفحات قرآن و انتقال آنها به «حافظه بلندمدت». [1] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftn1) طبيعي است كه هر قدر اين تصاوير دقيق‌تر و واضح‌تر باشد، بازيابي آنها از حافظه و ارائه آنها، با موفقیت بیشتری توأم خواهد بود. آنچه در حفظ قرآن به روش ديداري اتفاق مي‌افتد نیز چيزي جز اين نيست که فرد علاقمند با پشتکار فراوان و در پیش گرفتن روشی صحیح و اصولی، بیش از هر چیز حافظه تصویری خود را به کار گیرد و ـ مثلاً ـ 604 تصویر به تعداد صفحات قرآن را در حافظه بلندمدت خود ذخیره نماید. روش ديداري بر اساس دقت و تمركز قوه بينايي بر آيات و عبارات قرآن و مكان قرار گرفتن آنها در صفحات بنا شده است. كسي كه قصد دارد صفحه‌اي از قرآن را حفظ كند، با تكرار چندباره آيات، در حقيقت آنچه را با چشم خود ديده و ضبط كرده در حافظه تثبيت مي‌نمايد و هر عاملي (اعم از مرور و تکرار، دقت در ارتباطات لفظي و معنايي آيات و ...) كه به حك شدن دقيق‌تر و استوارتر اين تصوير در ذهن كمك كند، بايد بيشتر مورد توجه فرد قرار گيرد.
حفظ قرآن با روش ديداري به دو طریق محقّق مي‌شود؛ نخست اینکه فرد كل مقطع مورد نظر براي حفظ (براي مثال صفحه اول جزء 30) را چندين بار از ابتدا تا انتها از رو مي‌خواند و البته اين خواندن را با نيت حفظ كردن و همراه با دقت بر الفاظ آيات و محل قرار گرفتن هر آیه انجام می‌دهد. طریقه دیگر این است که فرد به جاي خواندن مكرر كل مقطع و حفظ يكباره آن، به خواندن و حفظ كردن تك‌تك آيات مي‌پردازد و سپس با كنار هم قراردادن آنها، كل مقطع را حفظ مي‌نمايد. [2] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftn2)
تجربه نشان داده كه حفظ به طریقه دوم زمان كمتري مي‌گيرد و از طرفي كيفيت كار نيز در اين روش مطلوب‌تر است. از اين‌رو بهتر است براي پرداختن به حفظ قرآن از روش دوم استفاده كنيم.
لازم به یادآوری است که توصیه به استفاده از روش دیداری برای حفظ قرآن به این معنا نیست که در این فرایند هرگز از تلاوتهای ترتیل استفاده نکنیم. در ادامه خواهیم گفت که گوش دادن به تلاوتهای ترتیل رکن اصلی «حفظ قرآن به روش شنیداری» است؛ اما چنانچه در درس چهارم (آشنایی با مراحل حفظ یک مقطع) خواهیم گفت، گوش دادن به تلاوت ترتیل مقطع مورد نظر برای حفظ یکی از مراحل و گامهای اصلی و ضروری حفظ قرآن است. به علاوه گوش سپردن به ترتیل محفوظات گذشته در بحث مرور محفوظات نیز مورد استفاده حافظان قرار می‌‌گیرد.

روشهای دیگر حفظ
روشهاي ديگري نيز براي حفظ قرآن پيشنهاد شده است كه از ميان آنها دو روش «حفظ شنيداري» و «حفظ اشاره‌اي» از بقيه مشهورتر است. باید توجه داشت که اين دو روش ـ برخلاف روش دیداری (بصری) ـ روشهاي عمومی و همگاني شمرده نمي‌شود و براي مخاطبان خاص و در زما‌ن‌هاي محدود قابل استفاه است.
روش شنيداري مبتنی بر گوش دادن مکرر تلاوت ترتیل مقطع مورد نظر برای حفظ است؛ و اين گوش دادن تا زمانی ادامه مي‌يابد که شخص اطمینان حاصل كند می‌تواند آن مقطع را دقیقاً مطابق با لحن مرتّل و از حفظ بخواند. استفاده از این روش به عنوان روش اصلی حفظ به سبب وجود برخی نارساییها در آن توصیه نمی‌شود. مهم‌ترین نقیصه حفظ شنیداری آن است که شخص به جای حفظ آیات و عبارات قرآن، در وهله نخست به حفظ کردن «لحن مرتّل» می‌پردازد و به همین خاطر ـ چنانچه نمونه‌های فراوان آن هم دیده شده است ـ با فراموش کردن لحن قاری، دیگر قادر به تلاوت باقیمانده آیات نیست و حتی در مواردی که ـ مثلاً ـ سؤالی از میانه سوره یا صفحه از وی پرسیده شود و او نتواند لحن قاری را به یاد آورد، قادر به تلاوت مابقی سؤال نخواهد بود. به علاوه ماندگاری این نوع حفظ به مراتب از حفظ به روش دیداری کمتر است و با گذشت زمان، مقدار قابل توجهی از محفوظاتی که با استفاده از روش شنیداری حفظ شده است در معرض فراموشی قرار خواهد گرفت.
اما با این وجود، استفاده از این روش در برخی موارد مفید و حتی لازم است؛ برای افراد فاقد سواد خواندن (مانند كودكان و افراد بي‌سواد) و نيز افراد نابينا و كم‌بينا استفاده از روش شنیداری مناسب‌ترین شیوه برای حفظ قرآن شمرده می‌شود.
در اينجا مجدداً تأكيد مي‌كنيم كه هرچند روش پيشنهادي و اصولي براي حفظ «روش ديداري» است، اما استفاده از تلاوتهاي ترتيل در بخشهايي از فرآيند حفظ به روش ديداري اجتناب‌ناپذير و لازم است.
در روش اشاره‌اي هر يك از حروف و كلمات قرآن داراي علائم حركتي مخصوص به خود است و هر يك با حركتي نشان داده مي‌شود. حتي در مواردي برخي مفاهيم با حركات چشم و پلكها و يا علائم صوتي به حافظ تفهيم مي‌شود. استفاده عمومي از اين روش نيز به جهت وجود برخي نقاط ضعف در آن، از جمله «استفاده نكردن از روشهاي ديداري و در نتيجه تثبيت نشدن مناسب محفوظات و فراموشي سريع آنها، يكسان نبودن اشاره‌ها نزد همگان، تحميل بار اضافي به حافظه در به يادسپاري نشانه‌ها، محوريت يافتن حركات نمايشي به جاي معنامحوري در حفظ آيات قرآن و ارائه آنها» توصيه نمي‌شود. البته مي‌توان از اين روش براي كودكان مقطع پيش‌دبستان ـ كه توانايي خواندن ندارند ـ جهت آموزش سوره‌هاي كوتاه پايان قرآن استفاده نمود. [3] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftn3)

پي نوشت:
[1] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftnref1) . يكي از رايج‌ترين تقسيم‌بنديهاي حافظه نزد روانشناسان، تقسيم‌بندي آن به «حافظه حسي»، «حافظه كوتاه‌مدت» و «حافظه بلند‌مدت» است. حافظه بلندمدت محل اندوختن دائمي اطلاعات است و در فرآبند آموزش ـ و از جمله در حفظ قرآن ـ عموماً با اين نوع حافظه سروكار داريم. براي توضيح بيشتر ر. ك: برنارد لاول، حافظه و يادگيري، ص 26 ـ 30.

[2] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftnref2) . روانشناسان آموزشي روش اول را «روش حفظ جامع» و روش دوم را «روش حفظ جزء به جزء» مي‌نامند.

[3] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftnref3) . براي تفصيل بيشتر ر. ك: رضا نجفي، نگاهي تحليلي بر مباني و روشهاي حفظ قرآن كريم، ص 56 ـ 70.

[HELT]

سلام عزیزان((99))
اینم درس از سری درس های حفظ قرآن کریم:
آموزش حفظ قرآن کریم: درس سوم (http://mym-q.blogfa.com/post-18.aspx)نظر بدهيدنظر بدهید

الف) ويژگي‌هاي مصحف حفظ
در درس گذشته گفتیم که مهم‌ترین نکته در حفظ قرآن به روش دیداری این است که در فرآیند حفظ كل قرآن، به تعداد صفحات اين كتاب مقدس، تصاویری در حافظه بلندمدت حافظ نقش می‌بندد؛ که هر قدر این تصاویر روشن‌تر و واضح‌تر باشد، کیفیت حفظ ارتقا می‌یابد و شخص از کار خود احساس رضایت بیشتری خواهد کرد. با توجه به این نکته اصلی، به بیان مهمترین ویژگیهای مصحف حفظ می‌پردازیم. در ابتدا لازم است بیان کنیم که «مصحف حفظ» همان قرآن ويژه‌اي است كه حافظ در ابتداي كار حفظ براي خود برمي‌گزيند و ـ بنابر توصيه اكيد عموم اساتيد حفظ قرآن ـ بهتر است تا پايان يافتن حفظ كل قرآن، تمام فعاليت حفظ و مرور خود را با استفاده از همان قرآن انجام دهد. اما ويژگيهاي اين مصحف:
* بهتر است مصحف حفظ ـ چه برای حفظ آیات و چه برای در مرور و تکرار آنها ـ از قرآنهای رایج 15 سطری انتخاب شود. دلیل این توصیه اولاً ويژگي منحصر به فرد این قرآنها در پايان يافتن صفحات به آيات است؛ به اين معنا كه آيه پاياني هر صفحه در همان صفحه تمام مي‌شود و آخرين چيزي كه در صفحه ديده مي‌شود، شماره آن آيه است. همين ويژگي كمك شايان توجهي به حفظ آيات و شكل‌گيري تصوير ذهني مورد نظر در حافظه مي‌كند. همچنين زيبايي، صحّت و اتقان این رسم الخط و فراواني و در دسترس بودن آن نسبت به قرآنهای دیگر موجبات امتياز و برتري آن را فراهم کرده است. [1] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftn1)
* بهتر است مصحف حفظ بدون ترجمه باشد؛ چه ترجمه زيرنويس يا ترجمه در حاشيه، و به طور كلي و تا حد امكان از هرگونه حاشيه ديگر نيز خالي باشد. هر قدر مصحف حفظ ساده‌تر و بي‌پيرايه‌تر باشد، قدرت تمركز و دقت حافظ در هنگام حفظ افزايش يافته و ذهن او با سهولت بيشتري بر متن آيات متمركز مي‌شود.
* رنگ زمينه صفحات به گونه‌اي نباشد كه در بلندمدت موجب خستگي چشم و در نتيجه كاهش بازدهي حافظه شود. از اینرو بهتر است از قرآن‌هايي كه رنگ زمينه آنها آبي روشن يا سبز مغز پسته‌اي و امثال آن است استفاده شود.
* بهتر است قطع قرآن مورد نظر قطع وزيري (متوسط) باشد. استفاده از قرآن‌هايي در قطع كوچكتر، حداقل به هنگام حفظ مقاطع جديد، مناسب نيست و ممکن است موجب خستگی چشم شود؛ هرچند به هنگام مرور و تكرار نيز بهتر است از قرآن‌هاي قطع وزيري (يا بزرگتر) استفاده شود. به طور کلی هر قدر رسم الخط مورد استفاده درشت‌تر و واضح‌تر باشد، تثبیت آن در حافظه با سهولت بیشتر همراه خواهد بود.
تمام ويژگي‌هاي فوق به شكل‌گيري بهتر و دقيق‌تر تصوير ذهني صفحات در حافظه كمك ‌مي‌كند. البته اين مطالب بدان معنا نيست كه كار حفظ متوقف بر وجود چنين قرآني شود؛ ولي بی‌تردید تحقق اين شرايط، بازدهي کار حافظ را افزايش مي‌دهد.
بار دیگر تأکید می‌کنیم که برای موفقیت هرچه بیشتر در امر حفظ قرآن و دستیابی سریع‌تر به نتیجه مطلوب، حتي الامكان از آغاز تا پايان كار حفظ از مصحف واحدي استفاده کنید و اگر اين امكان فراهم نيست، سعی کنید حداقل براي حفظ مقاطع جديد از يك قرآن واحد استفاده كنید و مرور و تكرار را با قرآن‌هاي ديگر انجام دهید.
ب)‌مناسب‌ترين زمان و مكان براي حفظ
بهترين شرايط زماني و مكاني براي حفظ (حفظ قسمتهاي جديد يا مرور محفوظات گذشته) زماني است كه حافظه فرد براي پذيرش مطالب جديد و حفظ آنها آمادگي بهتر و بيشتري دارد و مي‌تواند با كيفيتي مطلوب به بازيابي و بازخواني محفوظات گذشته بپردازد. بنابراين مناسب‌ترين زمان و مكان براي حفظ براي هر كس، بسته به شرايط زندگي او مي‌تواند متفاوت باشد. اما به طور كلي و براي عموم علاقمندان به حفظ قرآن، بهترين زمان و مكان از شرايط زير برخوردار است:
* بهترين زمان : به نظر مي‌رسد آغاز روز و پس از استراحت شبانه مناسب‌ترين زمان براي حفظ قسمت‌هاي جديد است. در اين اوقات حافظه برای پذیرش مطالب جدید فراغت و آمادگی بيشتري دارد و هنوز چندان با مشغله‌های روزمره درگير نشده و در نتيجه بهتر و راحت‌تر مطالب را در خود جاي مي‌دهد. زمان مناسب براي مرور محفوظات گذشته هم زماني است كه حافظ حداقل كمي از درگيري‌ها و مسائل روزانه خود فراغت يافته باشد. براي مثال، بعد از اداي نمازهاي يوميه (يعني در ميانه روز و آغاز شب) و نيز پيش از خواب شبانه زمان‌هاي خوبي براي مرور محفوظات است.
* بهترين مكان : هر قدر مكاني كه حافظ براي فعاليت‌هاي مرتبط با حفظ (اعم از حفظ جديد، مرور، پرسش و ...) اختصاص مي‌دهد، ساده‌تر و بي پيرايه‌تر باشد، به تمركز ذهني و بازدهي بهتر كار او كمك مي‌كند. بنابراين يك اتاق يا فضاي خالي و به دور از هياهو و تا حد ممكن خالي از تزئينات، مكاني مناسب براي حفظ قرآن خواهد بود.
نكته ديگر در اين رابطه آن است كه حافظ بايد بكوشد تا در حد توان، در زمانها و مكانهاي ثابتي به حفظ بپردازد؛ مثلاً حفظ قسمتهاي جديد را هميشه در آغاز روز انجام دهد و سپس در چند نوبت ثابت در طول روز، به مرور و تمرين محفوظات بپردازد. توجه به اين نكات و عملي ساختن آنها كاركرد حافظه و كيفيت حفظ را افزايش خواهد داد.
ناگفته نماند كه افراد شاغل و كساني كه اوقات فراغت چنداني ندارند، مي‌توانند با يك برنامه‌ريزي مناسب، از وقتهايي كه معمولاً در طول روز هدر مي‌رود (مثل زمان انتظار براي رسيدن سرويس رفت و آمد، در اتوبوس يا مترو، هنگام رفتن به محل كار يا برگشت به منزل و ...) به بهترين وجه استفاده كنند و مرور محفوظات خود را در اين زمانها انجام دهند.
ج)‌ از كجاي قرآن شروع به حفظ كنيم؟
از جمله نكاتي كه مي‌تواند موجب تقويت انگيزه حافظان و پيشرفت سريع‌تر آنان شود، در نظر گرفتن اهداف زودياب و در دسترس در حفظ قرآن است. توضيح آنكه ممكن است حفظ كل قرآن با حجمي بيش از 600 صفحه در نگاه اول هدفي سنگين و دست‌نيافتني به نظر برسد، اما فرد مي‌تواند اين هدف بزرگ را به اهدافي كوچكتر تبديل كرده و با دستيابي به هر يك از آنها، در نهايت به آن هدف بزرگ دست يابد. با توجه به اين نكته به سؤال فوق چنين پاسخ مي‌دهيم: بهتر است كار حفظ خود را از جزء سي‌ام و حفظ سوره‌های کوتاه قرآن (از سوره ناس به سوره نبأ) آغاز كنيم. دليل اصلي اين پيشنهاد آن است كه «حفظ جزء سي‌ام» به عنوان هدفي دردسترس و زودياب، مي‌تواند انگيزه ما را براي تداوم كار حفظ دو چندان سازد. به علاوه اینکه بيشتر افراد بسياري از سوره‌هاي جزء سي‌ام را حفظ هستند و حفظ مابقي سوره‌ها هم به دليل كوتاه بودن آيات و آسان بودن مقاطع، كار چندان دشواري نيست. پس از حفظ جزء سي‌ام و تثبيت آن مي‌توانيد كار خود را از حفظ قرآن از ابتدا (جزء اول) به انتها ادامه دهيد.


[1] (http://www.telavat.com/hefzlearning/default.aspx#_ftnref1) . عموماً اين رسم الخط به نام رسم الخط «عثمان طه» شناخته مي‌شود.