بازی خور
2013/11/30, 08:38
شمشیر ساسانیان باستان شبیه شمشیر پیشینیان پارتی (اشکانی) آنها بود . این نوع شمشیرها دارای قبضه (جای دست) عریض و تیغه هایی بلند و صاف بود و توسط قلاف متحرکی آویخته میشد . شمشیرهای ساسانیان باستان همیشه بسیاری از ویژگی های شمشیرهای سرمتیان را دارا بود . نقوش برجسته باستانی همچنین خنجرهایی را نشان میدهد که محکم به آن بسته شده اند و این یکی دیگر از مشخصه های ایرانیان شمالی بود . کوشانیان شرق ایران (افغانستان امروزی) ممکن است که این ویژگی و تاثیر پذیری سرمتیان را در مورد ساخت شمشیر به اشکانیان و بعدها به ساسانیان منتقل کرده باشند . ساسانیان طول این شمشیر را به حدود یک تا 11/1 متر و عرض آنها را به 5 تا 5/8 سانتیمتر افزایش دادند و در نتیجه شمشیری به وجود آمد که اسلحه ای نسبتا بزرگ و در کل بلندتر و نازکتر از شمشیرهای اشکانیان بود و در ضمن ظاهری ششبیه شمشیر سرمتیان داشت . جای دست شمشیرهای ساسانیان باستان معمولا پهن بود اما میتوانست مانند شمشیرهای چینی کوچک هم باشد .
تاثیری که ایرانیان بر روی شمشیرها داشته اند بیشتر مربوط به جای دست شمشیر بود که نقش آن در بیشاپور و نقش رجب دیده میشود . این تصاویر نشان میدهد که قبضه های شمشیر به یک حباب کروی شکل منتهی میشود و یا انتهایی دارد که به نظر میرسد به طرف بیرون پهن شده باشد . حتی تاثیر رومی ها را میتوان بر نوک قلاف قلبی شکل آن مشاهده کرد .
http://up.tarikhfa.com/uploads/Persian-Sword_cddae.jpg
شمشیرهای بلند ساسانی به طور عمودی توسط غلافی متحرک از کمر آویخته میشدند و شمشیر میتوانست به صورت کشویی از آن خارج شود . این نوع شمشیرهای عمودی آویخته که میتوانست در امتداد کمر حرکت کند و بچرخد برای سواره نظام مناسب بود . تصویر شاپور در جاهایی از نقش رستم نشان میدهد که ساسانیان باستانی شمشیر با غلاف متحرک را طوری بر کمر میبستند گویی آماده هستند تا همان لحظه دست به قبضه ببرند در این نقش شاپور اول دست چپش را روی قبضه شمشیر گذاشته و شمشیر را با زاویه 45 درجه به سمت راست متمایل کرده است . غلاف شمشیر بر روی پهلوی اسب و درست زیر پاهای شاپور قرار دارد . به نظر میرسد که این شیوه از بستن شمشیر در ابتدای سلسله ساسانی معمول و رایج بوده است .
http://up.tarikhfa.com/uploads/%D9%86%D9%82%D8%B4-%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D9%87-%D8%B4%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C_18629.jpg
آخرین نشانه ها در کاربرد این نوع از شکل بستن شمشیر به دوران حکومت شاپور دوم و جانشین او یعنی اردشیر دوم بر میگردد اما پیاده نظام نمی توانستند به طور موثری از این شمشیر با غلاف متحرک استفاده کنند . به خصوص زمانی که در حال پیشروی بودند زیرا این شمشیر به علت ارتفاع زیاد بر روی زمین کشیده میشد و مانع از حرکت سریع آنها میگشت .
http://up.tarikhfa.com/uploads/Sasanid-Infantry-Swords_69192.jpg
این وضعیت با ظهور شمشیر دوسره معلق تغییر کرد . در قرن چهارم میلادی قبایل ترک هفتال که کوشانیان و سغدی های ساکن در آسیای مرکزی را بیرون کرده بودند فنون نظامی جدیدی را معرفی نمودند . این قبایل از شمشیرهای دوسره استفاده میکردند و شاید ساسانیان بعد از جنگ های ویرانگر خود با آنها در قرن 5 میلادی با آن شیوه آشنا شده باشند . در این روش جدید شمشیر توسط یک کمربند حاوی دو تسمه آویزان میشد و هر یک از تسمه ها از داخل یک اتصال P شکل که بر روی غلاف قرار داشت ، عبور میکرد . بلندی هر کدام از این بندها برای تغییر دادن زاویه انهنا و خمیدگی شمشیر قابل تنظیم بود . گفته میشود این امتیاز که میتوان بلندی بندها را برای تغییر انهنای شمشیر تنظیم کرد به سرباز اجازه میداد تا شمشیر را با سرعت بیشتری از غلاف متحرک بیرون بکشد و باعث عملکرد بسیار سریع سواره نظام میشد . روش دوسره به این معنیست که شمشیری که خیلی بلند نبود به طور موازی به پاهای سرباز آویخته میشد و بنا براین با تکان دادن و حرکت کردن مزاحم سرباز نمیشد و پیاده نظام میتوانست به خوبی و با کارایی بالا از شمشیرهای بلندتر و بزرگتر استفاده کند .
http://up.tarikhfa.com/uploads/stacademy_f0742.jpg
جالب است که بدانید در اواخر دوره ساسانیان برای بستن و آویختن خنجرها نیز از همین شیوه استفاده میشد . شمشیر عمودی در جشن ها نیز مورد استفاده قرار میگرفت . یکی از این جشن ها مراسم اعطای خلعت و درجه توسط الهه آناهیتا و اهورامزدا به خسرو دوم است که نقش آن در طاق بستان کرمانشاه دیده میشود .
شمشیرهای اواخر دوران ساسانی به این جهت جالب بودند که دو کنگره یا دندانه بر روی دسته شمشیر وجود داشت . دندانه کوتاه تر جای قرار گرفتن انگشت سبابه و دندانه یا فرورفتگی بلندتر برای سه انگشت بعدی بود . بر خلاف شمشیرهای ابتدایی هیچ نوع محافظی برای دست وجود نداشت در حالی که شمشیرهای ابتدایی دارای محافظی از جنس چوب بودند . به نظر میرسد که قبضه های شمشیر در زاویه ای خاص با تیغه فرمی تپانچه ای شکل ایجاد میکنند و با وجود این قبضه انهنا یافته به سمت پایین سنگینی شمشیر امکان ضربه ای با قدرت بیشتر را فراهم میکند . تیغه های شمشیر از جنس آهن بودند . هرچند شواهد باقیمانده آنقدر کهنه هستند که نمیتوان به درستی و بادقت زیاد وزن و سنگینی آنها را معلوم کرد یا اینکه به این موضوع پی برد که آنها اصولا برای چه منظوری طراحی شده بودند .
http://up.tarikhfa.com/uploads/%D8%B4%D9%85%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85-%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C_ce392.gif
افلب آهنی که برای ساخت شمشیرها استفاده میشد از هند آورده میشد و ابزار به همان نسبت در داخل خاک شاهنشاهی ایران و به احتمال زیاد در کردستان ساخته میشدند . مکان هایی که در داخل آنها آهن ساخته میشد با کمبود آهن درجه یک با کیفیت بالا مواجه بودند و بنابراین به همان نسبت از چوب برای تکمیل شمشیر استفاده میشد . میانگین بلندی غلاف شمشیر به 105 سانتیمتر میرسید و غلاف شمشیر از سر تا ته در حدود 5/3 تا 4/4 سانتیمتر باریک میشد . معمولا انتهای این غلاف ها دارای ورقه نازک تزیینی V شکل بود . غلاف ها و دسته های شمشیر اواخر دوران ساسانی توسط ورقه های نازکی از نقره و طلا تزیین شده بود . ورقه ای در اطراف و در پشت غلاف پیچیده شده بود و در آنجا لبه ها به هم میرسیدند و تکه ای باریک و صاف اضافه میشد تا محل اتصال را محکم تر کند . پشت غلاف نیز معمولا با شیوه حرکات مارپیچی سلتی تزیین میشد . قسمت جلوی غلاف همانند کلاه خود اسپانگن هلم با طرح پرهای پرنده ورنگ تزیین میشد .
http://up.tarikhfa.com/uploads/4_23975.jpg
http://up.tarikhfa.com/uploads/stacademy-ir_1162a.jpg
اقتباس:سایه ها در بیابان - دکتر کاوه فرخ
تاثیری که ایرانیان بر روی شمشیرها داشته اند بیشتر مربوط به جای دست شمشیر بود که نقش آن در بیشاپور و نقش رجب دیده میشود . این تصاویر نشان میدهد که قبضه های شمشیر به یک حباب کروی شکل منتهی میشود و یا انتهایی دارد که به نظر میرسد به طرف بیرون پهن شده باشد . حتی تاثیر رومی ها را میتوان بر نوک قلاف قلبی شکل آن مشاهده کرد .
http://up.tarikhfa.com/uploads/Persian-Sword_cddae.jpg
شمشیرهای بلند ساسانی به طور عمودی توسط غلافی متحرک از کمر آویخته میشدند و شمشیر میتوانست به صورت کشویی از آن خارج شود . این نوع شمشیرهای عمودی آویخته که میتوانست در امتداد کمر حرکت کند و بچرخد برای سواره نظام مناسب بود . تصویر شاپور در جاهایی از نقش رستم نشان میدهد که ساسانیان باستانی شمشیر با غلاف متحرک را طوری بر کمر میبستند گویی آماده هستند تا همان لحظه دست به قبضه ببرند در این نقش شاپور اول دست چپش را روی قبضه شمشیر گذاشته و شمشیر را با زاویه 45 درجه به سمت راست متمایل کرده است . غلاف شمشیر بر روی پهلوی اسب و درست زیر پاهای شاپور قرار دارد . به نظر میرسد که این شیوه از بستن شمشیر در ابتدای سلسله ساسانی معمول و رایج بوده است .
http://up.tarikhfa.com/uploads/%D9%86%D9%82%D8%B4-%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D9%87-%D8%B4%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C_18629.jpg
آخرین نشانه ها در کاربرد این نوع از شکل بستن شمشیر به دوران حکومت شاپور دوم و جانشین او یعنی اردشیر دوم بر میگردد اما پیاده نظام نمی توانستند به طور موثری از این شمشیر با غلاف متحرک استفاده کنند . به خصوص زمانی که در حال پیشروی بودند زیرا این شمشیر به علت ارتفاع زیاد بر روی زمین کشیده میشد و مانع از حرکت سریع آنها میگشت .
http://up.tarikhfa.com/uploads/Sasanid-Infantry-Swords_69192.jpg
این وضعیت با ظهور شمشیر دوسره معلق تغییر کرد . در قرن چهارم میلادی قبایل ترک هفتال که کوشانیان و سغدی های ساکن در آسیای مرکزی را بیرون کرده بودند فنون نظامی جدیدی را معرفی نمودند . این قبایل از شمشیرهای دوسره استفاده میکردند و شاید ساسانیان بعد از جنگ های ویرانگر خود با آنها در قرن 5 میلادی با آن شیوه آشنا شده باشند . در این روش جدید شمشیر توسط یک کمربند حاوی دو تسمه آویزان میشد و هر یک از تسمه ها از داخل یک اتصال P شکل که بر روی غلاف قرار داشت ، عبور میکرد . بلندی هر کدام از این بندها برای تغییر دادن زاویه انهنا و خمیدگی شمشیر قابل تنظیم بود . گفته میشود این امتیاز که میتوان بلندی بندها را برای تغییر انهنای شمشیر تنظیم کرد به سرباز اجازه میداد تا شمشیر را با سرعت بیشتری از غلاف متحرک بیرون بکشد و باعث عملکرد بسیار سریع سواره نظام میشد . روش دوسره به این معنیست که شمشیری که خیلی بلند نبود به طور موازی به پاهای سرباز آویخته میشد و بنا براین با تکان دادن و حرکت کردن مزاحم سرباز نمیشد و پیاده نظام میتوانست به خوبی و با کارایی بالا از شمشیرهای بلندتر و بزرگتر استفاده کند .
http://up.tarikhfa.com/uploads/stacademy_f0742.jpg
جالب است که بدانید در اواخر دوره ساسانیان برای بستن و آویختن خنجرها نیز از همین شیوه استفاده میشد . شمشیر عمودی در جشن ها نیز مورد استفاده قرار میگرفت . یکی از این جشن ها مراسم اعطای خلعت و درجه توسط الهه آناهیتا و اهورامزدا به خسرو دوم است که نقش آن در طاق بستان کرمانشاه دیده میشود .
شمشیرهای اواخر دوران ساسانی به این جهت جالب بودند که دو کنگره یا دندانه بر روی دسته شمشیر وجود داشت . دندانه کوتاه تر جای قرار گرفتن انگشت سبابه و دندانه یا فرورفتگی بلندتر برای سه انگشت بعدی بود . بر خلاف شمشیرهای ابتدایی هیچ نوع محافظی برای دست وجود نداشت در حالی که شمشیرهای ابتدایی دارای محافظی از جنس چوب بودند . به نظر میرسد که قبضه های شمشیر در زاویه ای خاص با تیغه فرمی تپانچه ای شکل ایجاد میکنند و با وجود این قبضه انهنا یافته به سمت پایین سنگینی شمشیر امکان ضربه ای با قدرت بیشتر را فراهم میکند . تیغه های شمشیر از جنس آهن بودند . هرچند شواهد باقیمانده آنقدر کهنه هستند که نمیتوان به درستی و بادقت زیاد وزن و سنگینی آنها را معلوم کرد یا اینکه به این موضوع پی برد که آنها اصولا برای چه منظوری طراحی شده بودند .
http://up.tarikhfa.com/uploads/%D8%B4%D9%85%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85-%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C_ce392.gif
افلب آهنی که برای ساخت شمشیرها استفاده میشد از هند آورده میشد و ابزار به همان نسبت در داخل خاک شاهنشاهی ایران و به احتمال زیاد در کردستان ساخته میشدند . مکان هایی که در داخل آنها آهن ساخته میشد با کمبود آهن درجه یک با کیفیت بالا مواجه بودند و بنابراین به همان نسبت از چوب برای تکمیل شمشیر استفاده میشد . میانگین بلندی غلاف شمشیر به 105 سانتیمتر میرسید و غلاف شمشیر از سر تا ته در حدود 5/3 تا 4/4 سانتیمتر باریک میشد . معمولا انتهای این غلاف ها دارای ورقه نازک تزیینی V شکل بود . غلاف ها و دسته های شمشیر اواخر دوران ساسانی توسط ورقه های نازکی از نقره و طلا تزیین شده بود . ورقه ای در اطراف و در پشت غلاف پیچیده شده بود و در آنجا لبه ها به هم میرسیدند و تکه ای باریک و صاف اضافه میشد تا محل اتصال را محکم تر کند . پشت غلاف نیز معمولا با شیوه حرکات مارپیچی سلتی تزیین میشد . قسمت جلوی غلاف همانند کلاه خود اسپانگن هلم با طرح پرهای پرنده ورنگ تزیین میشد .
http://up.tarikhfa.com/uploads/4_23975.jpg
http://up.tarikhfa.com/uploads/stacademy-ir_1162a.jpg
اقتباس:سایه ها در بیابان - دکتر کاوه فرخ